معرفی کتاب صوتی شیر سیاه

روایت شخصی یک رمان‌نویس تحسین‌شده‌ی ترکیه‌ای از دشواری‌های برقراری تعادل میان زندگی در مقام یک نویسنده و زیستن در جایگاه یک مادر. الیف شافاک در کتاب صوتی شیر سیاه به تکه‌هایی از یک کل منسجم که با تمام تناقض‌ها و دشواری‌ها شخصیت او را تشکیل می‌دهند می‌پردازد.

درباره‌ی کتاب صوتی شیر سیاه

افسردگی زایمان پدیده‌ای است که بسیاری از زنان پس از به دنیا آوردن فرزندشان آن را در سطوح مختلف تجربه می‌کنند. الیف شافاک (Elif Shafak) نویسنده‌ی کتاب شیر سیاه (Black Milk) هم از این قاعده مستثنا نبود. او پس از تولد نخستین فرزندش در سال 2006 به افسردگی شدیدی دچار شد که البته برای او آورده‌ای ارزشمند داشت و بذر ایده‌ی خلق این کتاب را در ذهن او کاشت. الیف با این اتفاق تعادل میان زندگی شخصی و کار هنری‌اش را از دست داد. اتفاقی که برای یک نویسنده می‌تواند به‌مثابه‌ی یک فاجعه‌ی هولناک باشد. شافاک حالا کودکی به دنیا آورده بود که با دستان کوچکش و مشت‌شده‌اش تمام کلمات مادرش را از او گرفته بود. گویی او به جرگه‌ی «زنان ساده‌ی کامل» ی که فروغ فرخزاد در شعر وهم سبز از آن‌ها سخن می‌گوید پیوسته بود. زنانی که به‌قول فروغ در شکاف گریبانشان همیشه هوا، به بوی شیر تازه می‌آمیزد. اما این تمام چیزی نبود که الیف شافاک از زندگی می‌خواست. او حالا شبیه آخرین سطرهای شعر وهم سبز، صدای پایش از انکار راه برمی‌خاست، و یأسش از صبوری روحش وسیع‌تر شده بود.

او افسردگی پس از زایمانش را به تجربه‌ای که از خلال زلزله‌ی شدید استانبول در سال 1999 به دست آورد، تشبیه می‌کند. شافاک می‌گوید پس از زلزله‌ی دوم یعنی به دنیا آمدن دخترش، وقتی به بیرون از محوطه‌ی امنش گریخت تا جان خود را نجات بدهد، با شش زن بندانگشتی در شمایلی فرشته‌وار مواجه شد. آن شش زن شش وجه متفاوت و حتی متناقض شخصیت الیف شافاک بودند. او در کتاب شیر سیاه تعریف می‌کند که چگونه به حضور این شش فرشته که سال‌ها درون او می‌زیستند ملتفت شد، و تصمیم گرفت تک‌تک آن‌ها را بشناسد و دوستشان داشته باشد. نثر شافاک در این کتاب آمیزه‌ای است هنرمندانه از روایت، اتوبیوگرافی و جستارنویسی. او با تعریف کردن داستان زندگی‌اش، تناقضات درونی و دشواریِ یافتن خود حقیقی‌اش را از خلال مواجهه با این شش فرشته‌ی بندانگشتی برای ما روایت می‌کند.

زندگی پیش از ازدواج، تصمیم برای بچه‌دار شدن، بارداری، سختی‌های دوران شیردهی، شب‌بیداری‌ها و لالایی‌های بی‌نتیجه، طوفان بی‌رحمانه‌ی افسردگی بعد از وضع حمل، نقش بر آب شدن رؤیاهای خوش بچه‌داری، چالش‌های پذیرفتن نقش جدید، و در نهایت آرامش پس از طوفان و بازگشت زندگی به نظم سابق، تا تکرار چرخه برای فرزند بعدی؛ الیف شافاک با قلم روان و صمیمی‌اش که گاهی به رگه‌هایی از طنز آغشته می‌شود، با طمأنینه‌ای از جنس شکیبایی مادرانه تمام این مراحل را روایت می‌کند. اما آیا او در نهایت موفق می‌شود به نقطه‌ی تعادل میان زندگی هنری و زیست مادرانه‌اش دست پیدا کند؟

نکوداشت‌های کتاب صوتی شیر سیاه

• تأملی خردمندانه و اثرگذار درباره‌ی ادبیات، مادر بودن و سلامت روحی. (Amazon)
• فوق‌العاده صادقانه، شیوا و به شکل غیرمنتظره‌ای طنزآمیز. (Barnes & Noble)
• کتابی تأثیرگذار و خوش‌ساخت. (Penguin)

کتاب صوتی شیر سیاه برای چه کسانی مناسب است؟

چنانکه خود شافاک در ابتدای کتاب شیر سیاه می‌گوید، مخاطب این اثر تنها زنانی با تجربه‌ی مشابه با تجربه‌ی نویسنده نیستند. بلکه تمامی مردان و زنان متأهل و مجردی که می‌کوشند میان نقش‌های گوناگون زندگی‌شان تعادل برقرار کنند، از شنیدن این کتاب لذت خواهند برد.

با الیف شافاک بیشتر آشنا شویم

نام الیف شافاک در ذهن بسیاری از خوانندگان با عنوان رمان مشهور و شناخته‌شده‌ی او یعنی «ملت عشق» پیوند خورده است. او در سال 1971 در فرانسه به دنیا آمد اما به دنبال جدا شدن پدر و مادرش، به آنکارا مهاجرت کرد. شافاک تحصیلات خود را به‌ترتیب در مقاطع لیسانس، ارشد و دکترا، در رشته‌ها‌ی روابط بین‌الملل، مطالعات زنان و علوم سیاسی تکمیل کرد و برای مدتی در دانشگاه میشیگان و دانشگاه آریزونا مشغول به کار شد. کتاب‌های «سه دختر حوا»، «من و استادم»، «جزیره‌ی درختان گم‌شده»، «شهری بر لبه‌ی آسمان»، «اسکندر»، «شرافت» و «چهل قانون عشق» از دیگر آثار ترجمه‌شده‌ی این نویسنده‌ی پرطرفدار هستند.

جوایز و افتخارات الیف شافاک

• نشان افتخار شوالیه‌ی فرانسه
• راهیابی به فهرست نهایی جایزه‌ی ادبیات داستانی زنان اورنج
• جایزه‌ی دستاوردهای زنان آسیایی
• نامزد جایزه‌ی ایمپک دوبلین
• جایزه‌ی ادبیات داستانی مستقل بریتانیا
• جایزه‌ی بنیاد نویسندگان و روزنامه نگاران ترکیه
• جایزه‌ی بین‌المللی روزنامه‌نگاری

در بخشی از کتاب صوتی شیر سیاه می‌شنویم

کرتنی لاو زمانی گفته بود دلم می‌خواهد در خیلی از بخش‌های زندگی روزمره‌ی خودم خیلی عادی رفتار کنم. حتی اگر ذهنم مدام درگیر افکار دیوانه‌کننده‌ای مانند خشونت، تروریسم، تجاوز و مرگ باشد. تا زمانی که در ظاهر عادی باشیم، همه‌چیز عادی است. اما عادی و معمولی چیست؟ چه ویژگی‌هایی زنان عادی را از دیگر زنان متمایز می‌کند؟ آیا نیاز به تأهل و همسری کردن و مادری کردن به‌طور موروثی در وجود و فطرت زنان نهاده شده؟ یا این که خانواده و جامعه آن‌ها را به این سمت‌وسو سوق می‌دهند؟ چه مقدار از این ویژگی‌ها ذاتی است و چه مقدار اکتسابی؟ آیا این ویزگی‌های ذاتی و غریزی آنقدر با ظرافت و حساسیت در وجود دخترها از همان بدو تولد نهاده شده که نیاز نیست راه دیگری را بروند و بر اساس همان ویژگی‌ها و غرایز به پیش می‌روند؟ یا این که خانواده و جامعه آن‌ها را این‌گونه تربیت می‌کند؟ صفت‌ها و ویژگی‌ها جفت‌جفت‌اند. برای هر زیباروی، یک زشت‌روی وجود دارد. شاید صفت‌ها و ویژگی‌ها را نیز مانند حیوانات و گیاهان، حضرت نوح دستچین کرده باشد و ان‌ها هم جفت‌جفت شوار کشتی نوح شده باشند. و برای همین است که همیشه به دوگانگی‌ها فکر می‌کنیم. این که برای هر صفت بازتابی وجود دارد. اگر تعریفی از زن‌های ایده‌آل داشته باشیم، باید تعریف مشابهی از مردهای ایده‌آل نیز داشته باشیم.

فهرست مطالب کتاب صوتی