معرفی کتاب فلسفه تربیتی اساطیر شاهنامه

کتاب فلسفه تربیتی اساطیر شاهنامه با برخورداری از ابیات تربیتی و اخلاقی مبتنی بر اسطوره‌های کهن ایرانی، آینه‌ی تمام‌نمایی برای شناخت و مواجهه با فرهنگ ما به شمار می‌آید. سیده زهره افتخار افضلی و مسعود اخلاقی بناری از اساتید این حوزه با مطالعه و بازشناسی شاهنامه در نظام تربیت اخلاقی، تلاش کرده‌اند تا رشد آگاهانه انسان در قالب اسطوره را فراهم نماید و این مضامین را با شرایط کنونی تبیین و تنظیم نمایند.

درباره‌ی کتاب فلسفه تربیتی اساطیر شاهنامه

فرهنگ و تمدن ایران باستان مجموعه‌ای از هنر، فرزانگی، عادات، رسوم، سنن و اخلاق نیاکان ماست که در گذر زمان پدید آمده است. یکی از گرانبها‌ترین این آثار، کتاب شاهنامه‌ی فردوسی است که نشات گرفته از فرهنگ کهن و گسترده‌ای‌ست که مضامینی اسطوره‌ای دارند.

اسطوره‌ها به عنوان قصه‌های ریشه‌دار دربردارنده‌ی اندیشه‌ها، آرزو‌ها، تجربه‌ها، هنر و روحیه‌ی یک قوم یا ملت هستند و انتقال این‌ها به نسل آینده به منزله‌ی پیوند این نسل با گذشته‌ی قومی و ملی و با سرچشمه‌های فرهنگ و هویت خویش است.

در شاهنامه علاوه بر اشعار ادبی و حماسی که به هویت فرهنگی و تاریخی مربوط می‌شوند، ابیات دیگری نیز وجود دارند که از مبانی تربیتی و اخلاقی سرشار شده‌اند و ارزش‌ها و باورهای فرهنگی ایران و ادبیات کهن را متجلی می‌سازند.

از این رو به نظر می‌رسد پژوهش درباره شاهنامه فردوسی با تاکید بر نسبت آن با انواع تربیت در حوزه‌ی تعلیم و تربیت می‌تواند تاثیرگذار باشد. سیده زهره افتخار افضلی و دکتر مسعود اخلاقی بناری از نگاهی دیگر ضرورت این پژوهش در راستای بست ابعاد ساحت‌های شش گانه‌ی تربیت در سند تحول آموزش و پرورش را سنجیده‌ و بر همین اساس کتاب فلسفه‌ی تربیتی اساطیر شاهنامه را تالیف نموده‌اند.

در سند تحول از ساحت‌های اعتقادی، اخلاقی و عبادی، سیاسی-اجتماعی، زیستی-بدنی، زیبایی شناختی و هنری، اقتصادی و حرفه‌ای، علمی و فناوری نام برده شده و این پژوهش در راستای تقویت و ترویج مولفه‌های اعتقادی، اخلاقی-عبادی و سیاسی-اجتماعی انجام گرفته است.

کتاب فلسفه تربیتی اساطیر شاهنامه مناسب چه کسانی است؟

اساتید و پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت و ادبیات پارسی از آموزه‌های این کتاب استفاده می‌کنند و گزیده‌ای ارزشمند از نکات اخلاقی شاهنامه را در اختیار خواهند داشت.

در بخشی از کتاب فلسفه تربیتی اساطیر شاهنامه می‌خوانیم

اسطوره سازی و اسطوره شناسی خصوصاً برای کودکان و نوجوانان اهمیت بیشتری دارد. زیرا نسل جدید به وجود آورنده جامعه آینده هستند. اگر فرهنگ و میراث گذشته به خوبی به آنان انتقال پیدا کند بقای فرهنگی جامعه نیز تضمین شده است. کودکان داستان‌های اسطوره‌ای را دوست داشتنی می‌دانند و با خواند آن‌ها به میراث ادبی پربار خود علاقه مند می‌شوند.

اسطوره‌ها ادبیاتی قدرتمند هستند که باید از سوی هرکسی خوانده و فهمیده شوند. افسانه‌ها و روایات موجود در اساطیر به دو دلیل اهمیت یافته و دست مایه کار نویسندگان علاقه‌مند به قصه‌های شفاهی ادبیات جادویی و بخشی از ادبیات تخیلی قرار گرفته است.

اول آنکه این اسطوره‌ها پاسخی جمعی به پرسش‌های هستی شناختی بشر بوده‌اند. در افسانه‌ها، آدمی خود خدایان و شیاطین را می‌آفریند و با سرگردان ساختن قهرمان، میان هر نیروی کلان خیر و شر سرگردانی پس از تنزیل یا هبوط خود را یادآور می‌شود و در تلاش برای یافتن مبدا و مقصد آفرینش و چیستی و چگونگی جهان قبل و بعد از خود برمی‌آید. البته در این رهگذر نبایست نقش کتب مقدس و آموزه‌های آنان و به خصوص نقش قصص موجود در کتاب ادیان ابراهیمی را در شکل گیری و تکوین بسیاری از این اسطوره‌ها نادیده گرفت.

پس چنان چه بپذیریم که این روایات مجموعه‌ای از گذرواژه‌های موجود در نزد آدمی برای تبیین هستی‌اش باشد، نویسنده می‌کوشد تا سرگذشت غم انگیز آدمی را روایت کند و با اسطوره‌های نیاکان، تصویری از وضعیت انسان زمانه خویش به دست دهد.

دومین دلیل در کارکرد این روایت‌ها نهفته است. در نفس روایت درباره اسطوره‌ها، تلاش آدمی برای یافتن مرهم دردهایی که مستأصلش نموده پنهان است. نویسنده‌ای که بن مایه اثرش را از یک یا چند افسانه می‌گیرد، تلاش می‌کند تا با کشف و نمایش ارتباطی ماهوی میان رنج‌ها و واکنش‌های بی نهایت بشر این زمانه، با کنش‌ها و اقدامات قهرمانان افسانه‌ها، در مناقشات میان خدایان و شیاطین یا مرافعات میان نمایندگان زمینی آن‌ها، چراغی را در این کوره راه روشن کند.